سینا دهقان
در افراد مبتلا به دیابت چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
نکات مهمی که باید در نظر گرفته شود تا افراد مبتلا به دیابت بهترین مراقبت‌ها را داشته باشند، شامل رژیم غذایی، فعالیت‌های ورزشی، داروها و مشکلات پزشکی مرتبط با دیابت و روش‌های پیشگیری از عوارض ممکن، می‌باشد. این اطلاعات میتواند به افراد با دیابت کمک کند تا بهترین تصمیم‌ها را برای مدیریت بیماری خود بگیرند.
توصیه های رفتاری
-همواره بر دو اصل تنوع و تعادل موادغذایی توجه کنید. استفاده از مواد غذایی متنوع، شما را در رعایت رژیم غذایی برای مدت طولانی، خسته نمیکند. همچنین تعادل در رژیم غذایی، قندخون شما را از افت و خیزهای ناگهانی در امان نگه میدارد.
-تعداد وعده ها باید افزایش کند.(مطابق با نظر رژیم درمانگر خود عمل نمایید؛ به طور کلی تعداد وعده ها 6 وعده در روز می باشد که 3 وعده اصلی و 3 وعده فرعی است. همچنین اگر شما دارای مشکلات معده هستید حتما قبل از دریافت رژیم غذایی به رژیم درمانگر خود این مورد را بیان کنید تا وعده های غذایی مورد نیاز شما را 8 وعده در روز قرار دهد)
-حجم غذا در وعده های غذایی که توسط رژیم درمانگر تعیین شده است بایستی کم باشد. تا شما بتوانید راحت تر آن وعده را اجرا کنید و مدیریت بهتری در قندخون خود داشته باشید.
-یکی از نکات مهم در توصیه های رفتاری، مبحث جویدن غذا است. سعی کنید غذا را به طور کامل و با صبر و حوصله بجوید. این جمله را به یاد داشته باشید که:
عجله کردن در هر کاری، باعث هدر رفتن انرژی و وقت در همان کار میشود.
-اگر دندان مصنوعی دارید یا مشکلی در دهان و یا دندان هایتان دارید، حتما مورد را با رژیم درمانگر خود مطرح نمایید تا غذاهایی را که میتوانید مورد مصرف قرار دهید، به شما یادآوری کند.
-در هنگام مصرف وعده های غذایی اصلی، نبایستی در جلوی تلویزیون باشید. و همچنین لطفا مباحث خانوادگی و بحث و جدول هایتان را بر سر سفره غذا نیاورید، سعی کنید سفره غذا تنها و تنها برای غذا خوردن مورد استفاده قرار گیرد!
-زمان مصرف وعده ها بایستی کاملا مشخص باشد. به یاد داشته باشید هر وقت دلتان بخواهد، نمیتوانید به سمت یخچال بروید.
-میان وعده ها نبایستی حذف شود، مخصوصا میان وعده های آخر شب؛ و مخصوصا اگر فرد به جای قرص، از انسولین استفاده میکند. چرا که هیپوگلیسمی شایع است و میتواند در این بیماران رخ دهد.
-در صورتی که دارای مشکلات کلیوی هستید، حتما رژیم درمانگر خود را در جریان بگذارید.
-بایستی برنج مصرفی خود را حداقل دوبار در هفته باحبوبات یا سبزیجات بپزید. این باعث میشود که قند غذاها پایین بیاید و در نتیجه سرعت جذب غذاها پایین بیاید. ترشح انسولین تنظیم میشود و از آن طرف هم این غذا دارای فیبر است و میتواند به نوبه خودش اثرات قابل توجهی در کنترل قند خون شما بگذارد.
-ترکیب حبوبات با برنج میتواند حتی برای فرد نقش درمانی داشته باشد. اگر در موقعیتی هستید که تمکن مالی ندارید، و خیلی نمیتواند پروتئین مصرف کنید، ترکیب حبوبات با برنج میتواند حتی نزدیک های مثلا پروتئین و گوشت به شما کمک کند.
یک سوال
آیا مصرف برنج در شب اشکال ندارد؟
اصلا اشکالی ندارد. ما در دیابت دو شاخص تخصصی را در دیابت داریم، به نام ها GI (گلایسمیک ایندکس) و GL (گلایسمیک لود) داریم و باید بدانید که گلایسمیک لود مهم است. آن مقداری که رژیم درمانگر برنج را در رژیم غذایی شما قرار داده است، در هر ماده غذایی هم که باشد، نمیتواند باعث وخیم تر شدن بیماری شما شود
توصیه های غذایی
-در غلات، غلاتی که فیبر بیشتری دارد و همچنین سبوس بیشتری دارد؛ برای مصرف شما مفیدتر است. به طور کلی غلاتی که تصفیه نشده است خوب است(مانند برنج قهوه ای)
-نانی را که میخورید مثل نان سنگک؛ نسبت به نان های دیگر بهتر است (ولی این به این معنی نیست که نمیتوانید مواد غذایی دیگری را مصرف کنید.
–دانه های کینوا برایتان میتواند مناسب باشد. البته بایستی مشاهده کنید که در چه مواد غذایی میتوانید از آن ها استفاده کنید و برحسب نیاز از آن استفاده کنید.
-به یاد داشته باشید که لبنیات شما باید کم چرب، کم نمک و حاوی پروبیوتیک باشد. (نگران نباشید، موادغذایی را انتخاب کنید که این موارد روی برچسب آن ها نوشته شده باشد)
-یکی از مواردی که میتوانید در مبحث لبنیات از آن استفاده کنید، ماست یونانی است.
-اگر تمایل به مصرف دوغ دارید، تا حد امکان سعی کنید تا دوغ را به صورت خانگی تهیه کنید.(به خاطر این که عمدتا دوغ های خانگی دارای نمک کمتری هستند) یا اگر از بیرون دوغ هایی را تهیه میکنید، دوغ هایِ کم نمکِ فرآوری شده را تهیه کنید.
-گروه سبزیجات: از انواع سبزیجات میتواند استفاده کند. از سبزیجات غیر نشاسته ای بهتر است خیلی در رژیمتان استفاده نکنید. مثلا ذرت، سیب زمینی، نخود فرنگی، را که جزو سبزیجات نشاسته ای هستند در رژیم غذایی خودتان محدود کنید.
-گروه سبزیجات را به صور خام مصرف کنید و این خیلی خوب است. اما اگر مشکلات دهان و دندان دارید یا مشکلات گوارشی دارید، میتوانید به صورت پخته هم مصرف کنید. اگر نمیتواند به صورت خام غذایی را مصرف کنید، به صورت رنده شده و پوره شده از آن غذا استفاده کنید.
-گروه میوه: از انواع میوه ها میتوانید استفاده کنید. خصوصا توت (به صورت میوه) میتواند تاثیر خوبی در درمان بیماری بگذارد. ولی به طور مثال میوه خشک، میوه کمپوتی، آب میوه را سعی کنید تا محدود کنید.
-گروه مغزیجات و چربی ها: روغن زیتون، کانولا، کنجد برایتان مفید است و هر سه نوع روغن باید فرآوری شده و تصفیه شده باشند.
-گروه گوشت: بهتر است گوشت هایی که چربی کمتری دارند(چربی اشباع کمتری دارند) مانند ماهی، مرغ، بوقلمون، گوشت خروس را مورد استفاده قرار دهید. گوشت های قرمز دیگر یا گوشت هایی که چربی اشباع بیشتری دارند را به صورت 2 بار در هفته میتوان مصرف کرد و مشکلی ندارند.
-گروه قند ساده: بهتر است که کلا محدود شود و همچنین مواد غذایی بسیار پرشکر، پرنمک، پرچرب محدود شوند.
-کره، خامه در را نبایستی در صبحانه مورد استفاده قرار دهید.
یک سوال
آیا مواد غذایی وجود دارند که بتوانند قندخون را کاهش دهند؟
بله، در جدول زیر به این مواد غذایی خواهیم پرداخت
| ● | ● | ● | ● |
|---|---|---|---|
|
کلم
|
هویج
|
لیموترش
|
ریحان
|
|
گوجه
|
سفیده تخم مرغ
|
گیاه بامیه
|
توت سیاه
|
|
بذر کتان
|
جو دو سر
|
آلوئه ورا
|
دانه چیا
|
|
شنبلیله
|
کفیر
|
توت فرنگی
|
گیاه بوقناقسیر
|
|
گردو
|
بادام
|
فندق
|
در جدول بالا بایستی آلوئه ورایی را انتخاب کرد که حاوی قند و شکر نباشد. کمپوت های آلوئه ورا عمدتا توسط مواد شیرین کننده فرآوری شده اند و مناسب نیستند.
مغزیجاتی مثل فندق، بادام، گردو میتوانند خیلی مفید باشند.البته بایستی بدون نمک تهیه شده باشند.
توصیه های گیاهی
شنبلیله و گزنه، مهم ترین گیاهان دارویی هستند که میتوانند به کاهش قندخون کمک کنند.
توصیه فعالیت فیزیکی
روزانه حتما 30 الی 40 دقیقه ورزش کنید.
1 الی 3 ساعت بعد از غذا حتما تحرک داشته باشید و صرفا استراحت نکنید!
حتما در کنار ورزش، آب کافی را باید مصرف کنید.
پایش سطح گلوکز
این مورد مهم است که در منزل، دستگاه پایش قندخون را در دسترس داشته باشید.
واقعیت این است که هرچقدر دستگاه گران قیمت تر باشد، معیارها و اندازه گیری های آن دقیق تر است.
در قسمت زیر یک فایل ارزیابی قندخون روزانه وجود دارد.
سعی کنید به صورت رندوم، قندخون خود را در وعده های مختلف هر چند روز یکبار مورد اندازه گیری قرار دهید.
توصیه ها در هنگام خواب
به یاد داشته باشید که وعده ی قبل از خواب در افرادی که انسولین میزنند، نبایستی حذف شود.
اگر شما دچار افت قندخون میشوید، بایستی در بین خواب بلند شوید و یک کف دست نان و پنیر را میل کنید.(میان وعده وسط خواب)؛ همچنین میتوانید یک عدد بیسکوئیت ساده را قبل از خواب در کنار تخت خواب خود قرار دهید و آن را در بین خواب مصرف کنید.
توصیه های کلی
-نمک را بایستی محدود کنید و به جای نمک با چاشنی های دیگری غذاها را مزه دار تر کنید، مثل آب لیموترش تازه؛ ولی از ترشی و سرکه به عنوان چاشنی کنار غذا و به جای نمک استفاده نکنید. چرا که افزاینده ی اشتها است.
-یک آبنبات برای جلوگیری از هیپوگلایسمی باید به همراهتان باشد.(اضافه بر رژیمی که برایتان تنظیم شده است.) به خاطر این که گاهی اوقات ممکن است قندخونتان در هفته یک الی دوبار بیافتد و در صورت بروز این اتفاق وجود یک آبنبات در جیب، میتواند برای شما راهگشا باشد و هر موقع علائم افت قندخون را احساس کردید، بایستی آن را مصرف کنید
-مصرف بیش از حد کافئین (برای چای: 2 لیوان در روز- برای قهوه: 1فنجان قهوه در روز) باعث افزایش اشتها میشود و میتواند اثرات پر ادراری را برای شما داشته باشد و باعث دفع آب بدن شود.
– میوه ها را میتوان در انواع رنگ ها و طعم ها و از میوه های فصل استفاده کرد(میوه قرمز، زرد، سبز و همه رنگی میتواند استفاده شود.)
-بیمار دیابتی به مقدار 3 الی 4 بار در هفته میتواند از تخم مرغ استفاده کند. اگر چربی خون و تری گلسیرید را دارید، همان 3 بار مصرف شود ولی اگر اختلال ندارید، تا 4 بار هم در هفته مشکلی ندارد.
-مصرف سیگار، قلیان و الکل میتواند روی قند خون اثر بگذارد و مصرف آن بایستی تا حد امکان کنترل شود.
-به علت زخم پای دیابتی بایستی فرد خودمراقبتی داشته باشد. از طرفی داروهایتان بایستی به صورت منظم مصرف شود و عمده مشکلات یک رژیم درمانگر با افراد دیابتی این است که هر موقع دلشان بخواهد داروهایشان را مصرف میکنند و این باعث اختلال در روند کاری یک رژیم میشود.
-بهتر است مصرف قندهای ساده به صورت مویز و کشمش باشد ولی به اندازه واحدهای موجود در رژیم.
-سبوس جو دوسر را میتوان به صورت بسته بندی و فراوری شده تهیه کرد. اینها را میتوانید در ماست اضافه و استفاده کنید. از سبزیجات خشک نیز میتوانید در ماست استفاده کنید.
